Kompleksni postupak u usvajanju slova, čitanja i pisanja

Veoma se razlikuje od ostalih postupaka pa ga neki metodičari, sljedbenici Jelene Mioč, shvataju kao posebnu metodu. Ne polazi se od glasa ili grupe glasova (kao kod monografskog ili grupnog postupka u glasovnoj analitičko-sintetičkoj metodi) ili od slike riječi (kao u globalnoj) već od misaono-logičkog sadržaja riječi i rečenica.

Ovaj postupak usmjeren je prije svega na shvatanje smisla sadržaja uz pomoć slušnog zapažanja riječi i rečenica koje se grafički izražavaju i predstavljaju na slovarici.Tako učenici ne doživljavaju slova i napisane riječi kao posebne znakove, apstrakcije, kao konačan cilj kojeg treba dostići, već kao sredstavo za izražavanje misli, poruka, želja, osjećanja.

Još u pripremnom periodu učenici se uvode u shvatanje suštine čitanja i to istovremenim ščitavanjem (ponekad i čitanjem) i zapisivanjem riječi i rečenica ali bez zahtjeva i pretenzija da djeca nauče slova i čitanje.

Slova se obrađuju tako da se pokazuju sva slova koja se usvajaju u povezanosti sa glasovima. Svaki učenik je stalno u kontaktu sa svim slovima u raznim svakodnevnim aktivnostima. Nema norme u broju slova koja se trebaju usvojiti, u redslijedu, svako uči ono što ne zna i to po samoizboru. Napredovanje je uslovljeno kvalitetom i kvanititetom prethodnih znanja, intelektualnih i ostalih sposobnosti, interesovanja, a sve to do maksimuma koristi u okviru kompleksnog postupka.

Očiglednost je na osmišljen način, znatno zastupljena, zidovi učionice su puni slova, slika sa napisanim riječima, porukama, te su djeca u stalnom kontaktu sa svim tim i to na nenametljiv, neuobičajen, a ponekad i na duhovit način. Svaki čas po kompleksnom postupku mora biti dobro organizovan, a učitelj pripremljen na nepredvidivosti.Čas ima svoje značenje i puni smisao tek u dužem nizu časova tj. u širem kontekstu aktivnosti.

Prednosti:

• u potpunosti se koriste prethodna znanja
• široka mogućnost razvijanja individualnih verbalnih, kreativnih i intelektualnih sposobnosti
• raznolike nastavne aktivnsoti, oblici rada, sredstva i didaktički materijal omogućuju visok nivo individualizacije učenja i napredovanja učenika u početnom čitanju i pisanju prema pojedinačnom tempu do ličnog maksimuma
• racionalnije, ekonomičnije i efikasnije, te ostaje više vremena za uvježbavanje
• češće se prati, ispituje i objektivno ocjenjuje postignuće učenika
• podstiče učitelja na aktivniji i kreativniji odnos prema pripremanju, organizovanju, izvođenjau, praćenju i unapređivanju nastave početnog čitanja i pisanja

Prigovori  nekih metodičara:

• ova intenzivna nastava opterećuje prvačiće jer za kratko vrijeme moraju da usvoje mnoštvo znakova i operacija
• pošto je riječ o koncepciji odvojenog čitanja i pisanja, ne počinje se od početka škosle godine sa učenjem čitanja i pisanja te se ne može prihvatiti kao efikasno i racionalno u savladavanju početne pismenosti, mnogo uspješnije je riješen problem početnog čitanja od početnog pisanja
• teži je za učitelja jer mnogo više vremena i energije ulaže na neposrednom pripremanju, izvođenju nastave i dodatnom stručno-metodičkom usavršavanju
• zbog raznovrsnosti didaktičko-metodičkog materijala potrebna su veća materijalno-finansijska sredstva.

Takođe, neki iskazuju i sledeće rezerva:

• zanemaruje se da je ovaj postupak dio glasovne analitičko-sintetičke metode i protagonisti kompleksnog postupka ističu njegovu prednost nad ovom metodom
• veliki rakorak između teorijskih postavki i rješenja u praksi npr. „ne polazi se od glasova, riječi i slike nego od smisla riječi“, ali kako će početnik stići do smisla ako ne prepoznavanjem svakog glasa pojedinačno, bez obzira na našu želju da izbjegnemo takav pristup.
• u etapi učenja slova omogućena je individualizacija napredovanja jer je udovoljeno načelu samoizbora, ali u fazi ščitavanja i čitanja ne jer učenici čitaju sa listova iste tekstove ( a ne kraće ili duće, jednostavnije i složenije)
• ne posvećuje se dovoljna pažnja zvučnom sastavu riječi, njenoj artikulaciji, niti diskriminaciji između glasova i slova.Razumjevanju smisla pročitanog ipak treba da prethodi vizuelna percepcija kao rezultat savladanog anačitičko-sintetičkog postupka u čitanju.

Prethodna Sljedeća